Sinds enkele jaren bestaat bij het Summa College de eenjarige opleiding Technisch leidinggevende. Vereniging ION biedt haar leden de mogelijkheid om zich via ION met korting in te schrijven voor deze opleiding. Deze heeft als doel technische praktijkmensen kennis en ervaring bij te brengen waarmee ze beter kunnen leidinggeven op de werkvloer. Dit bevordert de kwaliteit van het werk en dat is één van de doelstellingen van ION.
Leidinggevenden op de werkvloer in een technisch bedrijf hebben vaak een technische achtergrond. In de regel komen mensen binnen voor een technische operator-achtige functie en sommigen daarvan schuiven op een bepaald moment door naar een leidinggevende positie. “Maar als je technisch een goede vakman bent, wil dat nog niet zeggen dat je een goede manager bent waarbij je vooral met mensen te maken hebt.” Dit zegt Jacques Schreuder, onder meer opleidingscoördinator bij ION. “De afgelopen jaren heb ik herhaaldelijk uit het werkveld de vraag gekregen of wij zoiets als een cursus technisch leidinggeven konden gaan aanbieden. ION richt zich op vakgerichte opleidingen die helemaal zijn toegesneden op de applicaties die leden uitvoeren. Ik begrijp die vraag heel goed, maar wij kunnen zo’n opleiding niet gaan aanbieden, net zomin als bijvoorbeeld een cursus voor heftruckchauffeurs. ION kijkt wel altijd naar mogelijkheden voor het herintroduceren van voor ons relevante cursussen in het reguliere technische dagonderwijs. Zodoende heb ik contacten met mensen binnen de MBO-wereld en zo kreeg ik eens te horen dat het Summa College de opleiding Technisch leidinggevende aanbiedt. Toen ik daarnaar informeerde, bleek al snel dat die opleiding helemaal aansluit bij de behoefte van sommige lidbedrijven. Dus toen ik ben daar eens een kopje koffie gaan drinken.”
Ruud van Melis, teamleider op het Summa College: “Wij liepen al een tijdje na te denken over het idee om een opleiding Technisch leidinggevende te ontwikkelen.
Het Summa College is een MBO-school in Eindhoven met maar liefst 17.000 studenten die praktisch allemaal uit het VMBO in de regio komen. De opleiding Technisch leidinggevende is echter niet gericht op deze studenten, maar is volledig gericht op volwassenen uit het technische bedrijfsleven (zij-instromers). Het gebeurde regelmatig dat operators op niveau 3 graag leidinggevende wilde worden en dan de vervolgcursus operator op niveau 4 gingen doen. Maar het is nog maar de vraag of je door die cursus goed gaat leidinggeven. Dat was voor ons een belangrijke reden om met de nieuwe opleiding te starten. Ongeveer 3,5 jaar geleden werd duidelijk dat we twee docenten in dienst hadden die zo’n opleiding graag wilden gaan geven. Toen is de ontwikkeling daarvan in een stroomversnelling geraakt.”
MENSEN MAKEN HET VERSCHIL
Die twee docenten zijn Bart van Beers, sinds zeven werkzaam bij het Summa College als docent Procestechnologie en met ervaring als leidinggevende in het technische bedrijfsleven, en Fred Hornung, die sinds 3,5 jaar eveneens docent Procestechnologie is, maar voor die tijd diverse leidinggevende functies heeft uitgeoefend bij diverse bedrijven. Beiden hebben de overstap naar het docentschap gemaakt, omdat ze graag met mensen willen werken en hun kennis breder willen inzetten. Fred Hornung: “Mensen maken het verschil; zij bepalen of een fabriek of een installatie goed draait. De mensen die technisch leidinggeven, vormen een boeiende groep, want ze staan vaak in de frontlinie bij een bedrijf en moeten veel verschillende vraagstukken allereerst in hun eentje oplossen.”
Bart van Beers: “We praten over mensen die al tamelijk lang als operator werken en die niet gewend zijn aan schoolse dictaten, stilzitten en alleen maar luisteren. Zij willen graag wat reuring hebben in de les: actief zijn, er moet wat gebeuren. Dus niet een mooie map maken met een stapel theorie waarbij je dan zegt: leer dit maar uit je hoofd. Zo’n map belandt vaak onder in de kast en blinkt dan uit in het verzamelen van stof. Wij hebben daarom voor een compleet andere opzet gekozen: actieve werkvormen tijdens de lesavond die zijn toegesneden op onderwerpen die direct toe te passen zijn. De theorie is echt helemaal teruggebracht naar wat praktisch toepasbaar is. Normaal bestaan de klassen in het MBO uit twintig tot dertig personen, maar bij deze opleiding is de groepsgrootte maximaal veertien personen met altijd twee docenten bij de groep: Fred en ik. Hierdoor kan veel makkelijker praktijk- en coaching-gericht gewerkt worden met onder meer groepsopdrachten die in kleine groepjes gemaakt moeten worden.”
PRAKTIJKGERICHT
Fred Hornung: “Inhoudelijk hebben wij ons bij de opzet van de cursus afgevraagd: wat moet een leidinggevende kennen en kunnen als die voor de groep staat? Wat verwacht zijn baas van hem en wat verwacht de werkvloer? Puur vanuit onze ervaring uit de bouwkunde en techniek hebben we dat op een rijtje gezet en getoetst aan het kwalificatiedossier voor de opleiding. Onze inzichten bleken daarmee goed overeen te komen. Het is nu heel praktijkgericht geworden en uit de feedback die we tot nu toe van de deelnemers hebben gekregen, blijkt dat ze het praktijkgerichte juist zo op prijs stellen. We beginnen iedere lesavond bijvoorbeeld met een “keek op de week”: mensen kunnen vertellen wat voor bijzonders op het werk is gebeurd en wat wel en niet goed ging. Samen wordt gekeken of en hoe iemand iets op een andere manier had kunnen doen. Enorm leerzaam.”
De opleiding is gestart in september 2018 en loopt van september tot en met juni. Momenteel loopt dus de derde lichting. De volgende lichting start dit jaar in september, maar die zit nu al bijna vol. Overigens is men niet gehouden aan een start eens per jaar in september. Bij een behoorlijke wachtlijst kan er op elk moment in het jaar begonnen worden met een tweede groep. Tot nu toe is de lesavond altijd op dinsdag van 16.00 tot 21.00 uur. Sinds enkele maanden wordt er in verband met corona online lesgegeven. De opleiding bestaat zes modules: werk voorbereiden, situationeel leiderschap, bewaken van het proces, begeleiden en coachen, regelen van onderhoud en een keuzedeel. De opleiding eindigt in juni met een examen dat bij goede uitvoering wordt beloond met een diploma. Het examen bestaat uit een proeve van bekwaamheid die de cursist voor het grootste deel in de eigen werksituatie uitvoert. Daarmee krijgt de werkgever ook een goed beeld van de lesstof van de cursist.
SPECIALISTENOPLEIDING
Ruud van Melis: “Een voorwaarde voor het volgen van deze opleiding is dat de cursist leidinggevende taken mag uitvoeren gedurende het schooljaar. Die taken hebben we breed gedefinieerd: de cursist hoeft niet de functie van een supervisor te hebben, maar moet wel diens taken kunnen en mogen doen, bijvoorbeeld de supervisor vervangen bij ziekte of vakantie. Technisch leidinggevende bevindt zich op niveau 4 van het MBO. Dat betekent dat je voor toelating tot die opleiding minimaal niveau 3 van een technische opleiding gedaan moet hebben. Dat is de grondregel, maar toelating is eventueel ook mogelijk met voldoende technische vooropleiding en een bepaald aantal jaren werkervaring. Daarvoor doen we een speciale intake met extra onderzoek.”
Bart van Beers: “Het is een specialistenopleiding. De inbreng van de cursisten in de les is heel groot. En er wordt een actieve houding met eigen verantwoordelijkheid verwacht. De opdrachten die we meegeven, zijn expres niet heel strak afgekaderd voor wat betreft de tijdspanne waarbinnen ze moeten zijn afgerond. Ze krijgen de vrijheid om er zelf flink mee aan de slag te gaan en de ruimte om hun eigen leerdoelen te ontwikkelen. Wat komen ze tegen in de praktijk? Daar spelen we op in, bijvoorbeeld via rollenspelen. Heeft iemand moeite met presenteren, met communiceren of met een werkoverleg voorzitten? Dan geven we specifieke opdrachten. In de klas willen we een veilige omgeving creëren waarin mensen iets mogen proberen, eens mogen experimenteren, een mening kunnen vormen over een gevoelig onderwerp. Of met anderen sparren over praktijksituaties.”
INEENS KAN HET WEL
Fred Hornung: “We hebben een heel grote verscheidenheid van bedrijven die aan de opleiding meedoen. Dat varieert van DAF Trucks, VDL, de luchtmacht, Heineken, de zinkfabriek van Nyrstar, een bedrijf gericht op dataverwerking enzovoorts. Overal waar mensen leidinggeven in een technische omgeving komt men vaak dezelfde dingen tegen. Tegelijkertijd biedt die bonte verzameling een uitstekende kans om situaties en oplossingen uit de praktijk te vergelijken. Door verhalen uit andere bedrijven ga je anders kijken naar je eigen bedrijfssituatie en krijg je ideeën voor een andere aanpak. Maar ook word je uitgedaagd om jezelf binnen je bedrijf op een andere manier te laten zien. Soms denken mensen dat je te weinig geduld hebt of te kort schiet bij het geven van instructies. Nou, zodra dat inzicht is ontstaan, kun je de opleiding gebruiken om dat beeld te veranderen.”
Sinds enkele maanden vindt de opleiding wegens corona online plaats. Dit schept weer een eigen dynamiek. Er worden nog steeds groepsopdrachten gegeven en de deelnemers moeten maar zien hoe ze dat voor elkaar boksen, communicatiemiddelen zijn er genoeg. Sowieso krijgen de deelnemers op het eind van de lesavond een praktijkopdracht mee: ga eens kijken hoe een tijdens de les behandeld onderwerp binnen jouw bedrijf is geregeld. Soms leidt dit tot onverwachtse wendingen: dat er ineens dingen mogelijk zijn die eerst altijd onmogelijk leken. Ook leidt de opleiding er soms toe dat iemand voor het eerst bij een vergadering van het managementteam zit en begrijpt waarom bepaalde dingen gebeuren of dat managers die persoon ineens anders gaan bekijken. Van het bedrijf waar de cursist vandaan komt, wordt wel een vorm van ondersteuning verwacht. In juni is weer een informatiebijeenkomst over deze opleiding.
AANMELDEN
Jacques Schreuder: “Wij vinden dat de opleiding Technisch leidinggevende heel mooi aansluit bij de dagelijkse praktijk. Het is ook een mooie aanvulling op onze technische opleidingen. Dat wij dit met een ledenkorting aanbieden aan onze leden, sluit aan bij de professionaliseringslag in onze branche. Dus ik hoop en verwacht dat er in de directiekamers voldoende besef is om gebruik te maken van dit initiatief. Voor deze opleiding krijgen lidbedrijven vijf procent korting op het cursusgeld bij aanmelding in 2021. Daarnaast zijn voor deze opleiding diverse subsidies beschikbaar, zoals van het Ministerie van onderwijs en van het O&O-fonds, waardoor de kosten voor de cursist vrijwel nihil zijn. Vanuit ION wordt overwogen om deze opleidingsformule ook toe te passen bij andere opleidingen en samenwerkingspartners. Je mag dit wel een win-win-win-situatie noemen: voor de bedrijven, de cursisten, de branche en de opleidingsinstituten.”
Interesse voor de opleiding? Meld u dan zo spoedig mogelijk aan via deze website: www.summa-procestechnologie.nl/opleidingen/technisch-leidinggevende
Meer informatie:
www.summacollege.nl
www.vereniging-ion.nl