In de staalbouw vindt een gestage opmars plaats van voorgelakt staal (coils, platen) voor de bouw, de automobielindustrie en de algemene metaalverwerkende industrie. De Zweedse staalbouwer SSAB levert al 50 jaar voorgelakt staal, maar sinds 2012 bestaat die coating voor een substantieel deel uit koolzaadolie. De praktijkervaringen zijn positief, waarmee voorgelakt staal een steeds grotere, directe concurrent voor applicateurs zal gaan vormen. Overigens wil SSAB wat duurzaamheid betreft nog een stap verdergaan en zal daarom in 2026 volledig fossielvrij staal op de markt brengen.

Rond de eeuwwisseling is SSAB met een aantal partners gestart met de ontwikkeling van een lak voor staal zonder fossiele oplosmiddelen. Die moesten dus voor een belangrijk deel vervangen worden door een plantaardig alternatief. Dat is gelukt door de toepassing van koolzaadolie, wat heeft geresulteerd in een duurzame coating. 

“De productie daarvan op industriële schaal is tien jaar geleden opgestart en die vinding is nog steeds het meest duurzame voorgelakt staal dat in de markt te krijgen is”, zegt Frans van Hesteren, salesmanager Benelux van SSAB. “Deze oplossing is heel goed door de markt ontvangen, omdat duurzaamheid steeds meer in de belangstelling staat, met name in de bouwwereld. Iedere dag zijn architecten op zoek naar een zo duurzaam mogelijke oplossing en daarop spelen we in met ons GreenCoat-concept.

” Hij vervolgt: “GreenCoat is niet één coatingsysteem, maar een groep van diverse GreenCoat-specificaties. Iedere specificatie is toegespitst op een specifiek toepassingsgebied. In de bouwwereld wordt vaak het 50 micrometer GreenCoat PLX Pural BT-systeem toegepast voor dakbedekking en gevels. Dit systeem onderscheidt zich doordat het voldoet aan de norm EN 10169 voor voorgelakt staal, die recent is aangepast. Daaraan zijn een nieuwe UV-klasse (de RUV5) en een nieuwe corrosieklasse (de RC5+) toegevoegd; de hoogste normen op het gebied van UV- env corrosiebestendigheid.

Daarmee lopen wij voor op vrijwel al onze concullega’s, en daardoor kunnen wij vanwege deze hoge UV- en corrosiebescherming onze garanties verlenen, ook bijvoorbeeld op hoogte in de Alpen. Specifieke toepassingen van GreenCoat zijn onder meer daken, gevels en afwateringssystemen voor de bouw. Het gaat dus om dak- en wandbeplating en alles wat je nodig hebt voor een afwateringssysteem.”

PRODUCTIEPROCES
Naast de bouwwereld is ook de algemene metaalverwerkende industrie een grote afnemer, met name voor allerlei behuizingen voor bijvoorbeeld cv-ketels, warmtepompen, warmwaterboilers, audioapparatuur en witgoed, als ook de meubelindustrie en de isolatiewereld; denk aan ketels, silo’s en tanks.

Het voordeel van voorgelakt staal is dat je in het productieproces meteen begint met een voorgelakte plaat, wat allerlei productiestappen elimineert evenals de noodzaak om buffervoorraden aan te houden voor het conserveringsproces. Het bedrijf werkt natuurlijk verder aan uitbreiding van zijn portfolio, zoals functionele systemen. Denk aan coatings die specifiek anti-graffiti zijn of een coating die de reflectie van zonnestralen optimaliseert, waardoor je minder warmte-intreding hebt in een gebouwschil en dus bespaart op koeling (airco’s). 

En dat allemaal met een coating die voor een substantieel deel uit koolzaadolie uit Zweden bestaat. De precieze samenstelling van GreenCoat geeft SSAB niet prijs, wel de algemene manier van werken. “We krijgen het materiaal uit onze fabrieken aangeleverd op coil. We coaten altijd op thermisch verzinkt staal, dus dat is de basis. In onze lakstraat wordt het thermisch verzinkte staal allereerst gereinigd en dan wordt een soort passiveerlaag toegepast om de hechting met de daaropvolgende epoxyprimer te optimaliseren.

Dan volgt de GreenCoat-topcoating en soms wordt daarna lokaal een folie aangebracht om het oppervlak tijdelijk te beschermen tegen krassen en dergelijke. Na het productieproces wordt die weer verwijderd. Het staal wordt aan de voor- en achterkant op deze manier behandeld, vaak met een 50 micrometer systeem. De primer heeft dan een laagdikte van 20 micrometer en de topcoat een laagdikte van 30 micrometer. De topcoat kunnen we leveren in 400 verschillende kleuren.”

GARANTIE
In de regel is GreenCoat meteen ook de eindlaag; met uitzondering van de automobielindustrie hoeven klanten er verder niets meer aan te doen. Het voorgelakt staal produceert SSAB in fabrieken in Zweden en Finland. Het gaat naar klanten in de vorm van coils of in vlakke platen. Klanten die grote volumes per specificatie afnemen, krijgen die rechtstreeks vanuit de fabriek aangeleverd. Denk aan fabrikanten van geprofileerde platen en sandwichpanelen.

In diverse landen, waaronder Nederland, zijn voorraadhoudende servicecentra waar het voorgelakt staal verder wordt verfijnd voor klanten die qua maatvoering en volume liever kleinere partijen aangeleverd krijgen. Aan de automobielindustrie levert SSAB staal met op beide kanten een primer, waarna de autofabrikant in de gewenste kleur kan aflakken voor de carrosseriebouw.

De platen hoeven alleen maar wat opgeruwd te worden en dan zijn ze geschikt voor aflakken. In totaal produceert SSAB ongeveer 420.000 ton voorgelakt staal per jaar. SSAB geeft een technische garantie van 50 jaar op staal dat is behandeld met GreenCoat. Wat houdt die garantie in? Frans van Hesteren: “Het gaat om een garantie tegen perforatie ten gevolge van corrosie. Voordat wij met GreenCoat op de markt kwamen, produceerden wij al meerdere decennia voorgelakt staal, maar dan op basis van fossiele oplosmiddelen. We doen het kunstje dus al even.

Verspreid over de wereld hebben we testlocaties in de vorm van buitenopstellingen waar een intensieve belasting door weersomstandigheden periodiek wordt gemonitord op de testplaatjes. Denk aan extreem hoge UV-belasting en aan heel corrosieve omgevingen langs de kust en zware industriële omgevingen. Daarnaast doen we alle vereiste laktesten voor de certificeringen. Weliswaar zijn we met GreenCoat nog geen 50 jaar op de markt, maar die garantie geven we met een gerust hart af. Ook geven we een garantie van maximaal 25 jaar op het esthetisch uiterlijk van de coating. Denk aan hechting en kleurvastheid.” 

FOSSIELVRIJ STAAL
De grootste uitdaging staat het bedrijf nog te wachten, namelijk de productie van fossielvrij staal. Dit door de cokes bij de staalproductie te vervangen door waterstof. In 2026 moet dit een feit zijn. Er is hiertoe al een pilotfabriek gebouwd in Zweden, die sinds begin 2021 draait. De proeffabriek is een joint venture met mijnbouwer LKAB, die het duurzame ijzererts levert, en Vattenfall, dat elektriciteit levert uit waterkrachtcentrales.

Met die groene stroom wordt waterstof geproduceerd die de cokes gaat vervangen. De staalproductie op deze manier heeft helemaal geen CO2-uitstoot en alleen water als afvalstof. “We hebben dit op de klimaattop in Glasgow gepresenteerd en zijn door de VN uitgenodigd om zitting te nemen in de zogenoemde First Movers Coalition, een wereldwijd initiatief van grote bedrijven uit diverse industriële sectoren om de CO2-uitstoot sterk te verminderen.

Wereldwijd draagt de staalproductie voor 7,5% bij aan de CO2-emissie. Wij zijn een staalfabriek van tussen de acht en negen miljoen ton staal per jaar, bij lange na niet de grootste speler in het staalveld. Om de staalbranche fossielvrij te maken, zullen al onze concullega’s mee moeten.

Binnenkort organiseren we een conferentie samen met een Koreaanse concullega om die boodschap gezamenlijk uit te dragen.”

MEER INFORMATIE
www.ssab.com/en
www.ssab.com/nl-nl
www.weforum.org/first-movers-coalition