Voor zowel Vereniging ION als haar leden was 2024 een jaar waarin complexe maatschappelijke uitdagingen en ambitieuze transities het ondernemerschap bleef vormgeven. Enkele belangrijke thema’s die het afgelopen jaar domineerden: energie, verduurzaming, circulaire economie, regelgeving en technologische ontwikkelingen, met een scherp oog op de krappe arbeidsmarkt en voortdurende onzekerheden (gasprijzen, materiaal schaarste, geopolitiek).
Energietransitie: Van ambitie naar versnelling
De energietransitie stond wederom hoog op de agenda in 2024. De focus verschoof van plannen maken naar daadwerkelijk realiseren. Er werden belangrijke stappen gezet in de uitrol van waterstofinfrastructuur, met name in de industrie en transportsector. Tegelijkertijd zorgden investeringen in wind- en zonne-energie voor nieuwe records in duurzame energieopwekking. Toch bleven uitdagingen bestaan: netcongestie en trage vergunningverlening beperkten het tempo van vooruitgang. Bedrijven werden steeds vaker gedwongen om samenwerkingen aan te gaan om hun klimaatdoelen te behalen, bijvoorbeeld door collectieve energiehubs op te zetten.
Circulaire economie: Van afval naar waarde
In lijn met de Europese Green Deal en nieuwe wetgeving op het gebied van producthergebruik, werden grote stappen gezet richting een circulaire economie. Recycling en hergebruik werden steeds meer de norm. Innovaties in productontwerp, waarbij materialen gemakkelijker te scheiden en te hergebruiken zijn, vonden breed toepassing. Tegelijkertijd groeide de druk op bedrijven om transparant te zijn over de herkomst en impact van grondstoffen. De groeiende aandacht voor circulaire bedrijfsmodellen ging hand in hand met de introductie van subsidies en fiscale voordelen voor bedrijven die circulariteit omarmen.
Verduurzaming: Van plannen naar meetbare impact
Verduurzaming kreeg in 2024 een nieuwe dimensie met de inwerkingtreding van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Grote bedrijven moeten per 2025 rapporteren over hun duurzaamheidsinspanningen, maar tegelijkertijd worden de leveranciers in de keten ook meegezogen. Deze verplichting leidde tot een sterke toename van administratieve lasten. Met een aantal leden van Vereniging ION wordt een platform gecreëerd wat voor de branche meer duidelijkheid schept in aanleveren van de rapportages.
Emissies van zorgzame stoffen en PFAS
De regulering rondom (zeer) zorgwekkende stoffen, waaronder PFAS, werd strenger. In 2024 kwamen er concrete Europese normen voor het gebruik en lozen van deze stoffen. Dit stelde veel bedrijven voor technische en juridische uitdagingen. Tegelijkertijd ontstaan er dan weer nieuwe kansen voor innovatieve technologieën die schadelijke stoffen kunnen afvangen of neutraliseren. Sectorspecifieke samenwerkingen zijn cruciaal om gezamenlijke oplossingen voor nu en in de toekomst te ontwikkelen. De lijst met Zeer Zorgwekkende Stoffen groeit gestaag door.
Stikstof: Zoeken naar een structurele oplossing
De stikstofcrisis bleef de ruimtelijke ordening en vergunningverlening domineren. De Overheid presenteerde in 2024 een nationaal stikstofplan met strengere emissiereductiedoelen. Hoewel er stappen vooruit werden gezet, blijven juridische procedures rondom vergunningen een rem op economische ontwikkeling zetten.
Omgevingswet: De praktijk en knelpunten
Na jaren van uitstel trad de Omgevingswet in 2024 eindelijk in werking. Het doel: eenvoudiger en transparanter ruimtelijk beleid. In de praktijk bleek de implementatie echter complex. Gemeenten, provincies en bedrijven hadden moeite om te wennen aan de nieuwe digitale systemen en procedures. Let op: In 2025 treedt het overgangsrecht in werking, waarbij bedrijven in 2026 geen rechten meer kunnen ontlenen aan het vroegere vergunningenstelsel. Via een webinar zal Vereniging ION haar leden op de hoogte stellen van het verloop.
AI en cybersecurity: Technologie als bondgenoot en bedreiging
Kunstmatige intelligentie (AI) ontwikkelde zich in 2024 verder als gamechanger. In sectoren als gezondheidszorg, financiën en logistiek bracht AI nieuwe mogelijkheden, van efficiëntere bedrijfsprocessen tot gepersonaliseerde diensten. Tegelijkertijd zorgde de toenemende afhankelijkheid van digitale systemen voor een groeiende dreiging van cyberaanvallen. Nieuwe regelgeving, zoals de NIS2-richtlijn, verplichtte bedrijven om hun cybersecurity naar een hoger niveau te tillen. Samenwerkingen tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen spelen een cruciale rol in het waarborgen van digitale weerbaarheid.
Krappe arbeidsmarkt: Het tekort aan talent blijft nijpend
De arbeidsmarkt bleef ook in 2024 onder druk staan. Bedrijven investeerden daarom meer in (om)scholing en automatisering om het tekort aan arbeidskrachten te compenseren. Tegelijkertijd zien we een groeiende rol voor internationale arbeidsmigratie en flexibele arbeidsvormen.
Economische en politieke onzekerheden
Internationale spanningen, fluctuerende energieprijzen en een verslechterend economisch sentiment zorgden in 2024 voor een grillig investeringsklimaat. Toch wisten veel bedrijven zich aan te passen door veerkrachtige strategieën te hanteren, zoals diversificatie van toeleveringsketens en een grotere focus op risicomanagement.
Conclusie: Samen werken aan een duurzame toekomst
2024 was een uitdagend jaar, maar ook een jaar van kansen. Bedrijven, overheden en burgers werden gedwongen om samen te werken aan oplossingen voor complexe problemen. De thema’s die dit jaar domineerden, zullen ook in de toekomst centraal blijven staan en uitgebreider worden. Alleen door samen te investeren in innovatie, verduurzaming en samenwerking kunnen we een duurzame en veerkrachtige toekomst veiligstellen.
Alle goeds voor 2025.
Jan Willem Beun (directeur, Vereniging ION)
