Nieuwe opzet sluit aan bij moderne leermethode praktijkonderwijs.

Vereniging ION heeft onlangs de Beleidsvisie Vakgericht Opleiden 2018 – 2019 uitgebracht. Dit luidt een heel andere opzet van de cursussen in. Klassikaal onderwijs ’s avonds in zaaltjes wordt vervangen door een online leeromgeving waar cursisten in eigen tempo leren onder supervisie van een begeleider (docent). Leren gaat z’n beslag krijgen in een combinatie van leervormen (blended learning) waaronder e-learning.

De afgelopen jaren is er hard gewerkt om de omslag naar deze nieuwe vorm van leren in praktijk te kunnen brengen. Doel is dat er efficiënter wordt geleerd met een inhoud die goed aansluit op de praktijk en met een grotere flexibiliteit bij de cursist en de begeleider. De online leeromgeving is een heel belangrijk onderdeel daarvan. Het boek zal worden vervangen door e-learning, ondersteund door filmpjes en andere werkvormen die beter aansluiten bij hoe jongeren tegenwoordig leren. De cursusopzet streeft naar een goede verbinding tussen theorie en leren in de praktijk. Cursisten moeten onder meer praktijkopdrachten uitvoeren in hun eigen werkomgeving.

Opleidingscoördinator Jacques Schreuder beschrijft de verandering. “Mensen die zich aanmeldden voor een cursus moesten regelmatig wachten totdat we voldoende deelnemers hadden om de cursus te starten op een locatie. Als nu iemand zich aanmeldt voor een cursus, krijgt die een welkomstmailtje van ION met een paar instructies en inlogcodes om in te loggen in de online leeromgeving. Op de welkomstpagina ziet hij het hoofmenu dat onder meer bestaat uit Mijn opleiding, Prikbord, Handleiding en Mijn profiel. In de handleiding staat hoe de cursist met deze leeromgeving moet omgaan. Op de welkomstpagina ziet de cursist ook wie zijn begeleider is en diens contactgegevens. De begeleider krijgt automatisch een berichtje dat er een nieuwe cursist is en kan hem een welkomstberichtje sturen en aangeven dat die bij vragen contact met hem kan opnemen. Als de cursist Mijn opleiding aanklikt, komt hij in de cursus waarvoor hij zich heeft aangemeld. Hij ziet uit welke hoofdstukken de cursus bestaat en kan gewoon bij het begin beginnen. Het gaat voornamelijk om leesstof en praktijkopdrachten uitvoeren. Als de cursist klaar is met een onderdeel kan hij op Afronden klikken en dan gaat de teller qua voortgang lopen.”

GROTE FLEXIBILITEIT

In de nieuwe leeromgeving ziet de cursist hoe ver hij gevorderd is en welke opdrachten nog gedaan moeten worden. Bij sommige opdrachten staat een filmpje dat het een en ander uitlegt. ION heeft daarvoor een eigen YouTube-kanaal. Als de opdracht bijvoorbeeld gaat over pipetteren of titreren, dan wordt eerst in een filmpje uitgelegd hoe je dat moet doen. Daarna volgt een praktijkopdracht waarvan de leerling de resultaten online moet invullen en ook moet aangeven wat hij heeft geleerd. Met de begeleider kan gecommuniceerd worden om dingen te verhelderen. En zo biedt het systeem nog veel meer mogelijkheden. Het biedt een grote flexibiliteit, cursisten worden niet meer op een wachtlijst geplaatst en de kwaliteit en het rendement van de cursussen wordt verhoogd.

Door deze opzet kan iedere cursist op een willekeurig moment starten en in zijn eigen tempo leren. Als de cursist een cursusonderdeel afrondt, krijgt de begeleider daar een melding van. Ook kan ingesteld worden dat de begeleider een melding krijgt zodra een cursist een bepaalde periode geen voortgang laat zien, waarna hij dus contact met de cursist kan opnemen. Daarnaast organiseert ION praktijkdagen doordeweeks of op een zaterdag. Afhankelijk van het aantal mensen dat zich heeft aangemeld, zijn daar één of meer docenten die praktijkonderwijs en praktijkopdrachten geven. Maar ook loopt er op zo’n dag een assessor rond met competentieprofielen onder z’n arm.

GECERTIFICEERD DOOR ION

Jacques Schreuder: “De assessor bekijkt wat de cursisten doen op zo’n praktijkdag en gaat vaststellen welke competenties hij ziet bij de cursisten. Op zo’n dag is er een duidelijke scheiding tussen de docent en de assessor. Het doel hiervan is dat de cursisten zich veilig voelen, maar ook vrijuit vragen durven te stellen. De docent geeft les, maar de assessor loopt rond, bekijkt wat de cursisten doen en beoordeelt ze. Soms kan hij een vraag stellen aan een cursist. De assessor kan tegen een cursist zeggen: ‘ik zie dat je al voldoende competenties hebt om het predicaat ‘Gecertificeerd door ION’ te krijgen.’ Hierdoor zijn er geen praktijkexamens meer nodig. De praktijkdagen vinden bij voorkeur plaats bij een bedrijf uit de branche dat zich hiervoor heeft aangemeld. Het voordeel hiervan is dat de cursisten ook langere praktijkopdrachten kunnen doen in een echte praktijkomgeving.”

Hij vervolgt: “Deze omslag is niet zomaar uit de lucht komen vallen, maar is onder meer gebaseerd op een rondje langs de onderwijsvelden waarbij je kijkt naar de huidige ontwikkelingen. Klassikaal onderwijs met boeken is een verouderde structuur. We merkten dat leerlingen grote moeite hebben hun aandacht erbij te houden als ze ’s avonds in een warm zaaltje drie uur theorieles krijgen. Nu kan een leerling op ieder moment en op iedere plaats ter wereld waar internet is via zijn telefoon aan de slag met de cursus, een opdracht doen of een filmpje terugkijken. Dat kun je zo vaak terugzien als je wilt. Ook kunnen ze er met elkaar in de groep over praten en contact opnemen met hun begeleider.”

GROTE BAK MET KRALEN

De digitale leeromgeving betekent ook dat al het cursusmateriaal op een andere manier gegroepeerd en toegankelijk wordt gemaakt. Er is een content-bibliotheek met al het cursusmateriaal. Daarnaast zijn er cursustemplates gericht op een cursus. Iedere cursus bestaat uit een aantal onderwerpen waarvan sommige in meerdere cursussen terugkomen. Een specifiek onderwerp wordt een leerinterventie genoemd en staat meestal gelijk aan een paragraaf uit een boek. Een leerinterventie kan bijvoorbeeld gaan over proceskwaliteit, productkwaliteit of over kwaliteit in het algemeen. Ook hoe je bijvoorbeeld een pH-meting doet, is een leerinterventie. Er is een tabel te maken met enerzijds cursustemplates (poedercoaten, natlakken, anodiseren e.d. op diverse niveaus) en anderzijds leerinterventies. Dan kun je zien welke leerinterventies in welke cursustemplates zitten. Jacques Schreuder: “De pH-meting zit bij kwaliteitszorg, onder Cursus Thermisch spuiten procescontrole, en komt ook voor bij anodiseren, galvaniseren en bij inhouse control. In de nieuwe leeromgeving wordt iedere leerinterventie gekoppeld aan één of meerdere templates en zodoende wordt het hele curriculum opgebouwd. Dat betekent dat als een leerinterventie wijzigt door bijvoorbeeld een aanvulling of een leuke foto, ik dat in één keer in alle cursussen tegelijk kan aanpassen. Ik heb eigenlijk een heel grote bak met kralen en die kan ik aan kettingen rijgen zoals ik wil.”

DIVERSITEIT IN WERKVORMEN

Er is dus sprake van een grote flexibiliteit, wat weer tot meer mogelijkheden leidt. Voor een bepaald bedrijf dat specifieke processen heeft en een bepaalde cursus wil, kan vrij eenvoudig een maatwerkcursus worden gemaakt door bepaalde kralen uit de bak te pakken. Of als een cursist aangeeft dat die op niveau 2 al heel veel kennis heeft, maar bij een bepaald onderwerp op niveau 1 iets mist, kan dat er voor die cursist bijgezet worden inclusief extra opdrachten. Of een begeleider kan vaststellen dat een cursist moeite heeft met een bepaald onderwerp en die persoon daarom extra opdrachten geven. Dan worden er weer andere kralen uit de bak gepakt.

Volgend jaar zal deze opzet nog verder worden uitgewerkt waarbij vooral wordt gekeken naar grotere diversiteit in werkvormen. Meer filmpjes bijvoorbeeld, of vraag- en antwoordspellen. Dit moet vanuit het vakgebied ontwikkeld worden met de kennis van de vakdocenten. Bij ieder leerdoel moet de vraag gesteld worden welke werkvorm daar het beste bij past. Het antwoord wordt van de onderwijskundige verwacht, het uitwerken van de werkvorm ligt weer bij de docent. Die gaat ook meer een auteursfunctie krijgen onder regie van ION. De wens is dat er meer praktijkvoorbeelden en praktijkopdrachten in de cursussen komen. Een cursist krijgt bijvoorbeeld proefplaatjes opgestuurd die hij moet beitsen, wegen, coaten en waarop hij testen moet doen. Vervolgens moet hij daarover rapporteren met een fotootje erbij om te laten zien hoe het is gegaan. Als het fout is gegaan, moet de leerling zelf analyseren hoe dat zo gekomen is. Een cursus volgen wordt dus veel persoonlijker en intensiever.

REGULIER DAGONDERWIJS

Ook de examens veranderen. Een leerling die examen wil doen, meldt zich daarvoor aan. Hij wordt dan uitgenodigd om naar een examenlocatie in zijn regio te komen. Daar komen examenkandidaten van allerlei opleidingen. Van iedere kandidaat staat vast achter welke computer hij of zij moet gaan zitten. Bij het startsignaal mag iedereen op de startknop drukken en als je klaar bent, vertrek je weer. Spieken bij je buurman heeft geen zin, want die volgt een heel andere opleiding. De examens worden uitgevoerd door een onafhankelijk instituut.

Tot slot: “Wij denken dat wanneer wij dit systeem helemaal hebben ingericht we hiermee keuzedelen kunnen aanbieden aan het mbo reguliere dagonderwijs. Bijvoorbeeld bij de opleiding metaalbewerking zouden we het keuzedeel organische deklagen of metallieke deklagen kunnen aanbieden. De onderwijsinstelling kan aangeven welke onderwerpen men daarin wil hebben en wij pakken dan weer de gewenste kralen om de cursus samen te stellen. In onze branche zelf is het uiteindelijke doel dat we volledig gepersonaliseerde opleidingstrajecten hebben die op de specifieke kennis en vaardigheden van de betreffende persoon zijn afgestemd.”