Zoals in het artikel hiervoor is aangegeven, kwamen er vijftig reacties op het LinkedInberichtje van onze technisch adviseur Ralph Bot. Eén van de eersten die reageerden was Martin Verberk, senior key account manager/technisch adviseur bij Zinq, een bedrijf dat allerlei stalen constructies thermisch verzinkt. Hij stelde dat een bruin uitslaande geleiderail allerminst betekent dat het staal aan het roesten is en wijst erop dat het zink op geleiderails uit verschillende lagen is opgebouwd. Hoe zit dat precies?

Desgevraagd legt hij de reden van zijn reactie uit: “In de markt worden heel vaak aannames gedaan: het is maar de vraag of die kloppen. De een zegt dat iets aan het roesten is, de ander dat het nog wel een aantal jaren meekan, maar waarop wordt dit gebaseerd? Een onderbouwing ontbreekt vaak. Ik vind dat je, als je een bruin uitslaande vangrail ziet, je moet afvragen of er metingen zijn gedaan. Zijn er aanwijzingen waarom het ene gedeelte meer bruin uitslaat dan het andere? Staat die vangrail langs een op- of afrit, of liggen die naast elkaar waardoor er dus van twee kanten verkeer langskomt en je bijvoorbeeld meer aantasting hebt door zouten? Ik probeer het een beetje genuanceerd uit te leggen. Op de foto oogt het inderdaad bruin, maar is het nou aan het roesten of niet? Ik vind dat je naar de feiten moet kijken, dus eerst metingen moet doen en dan pas uitspraken.”

VERSCHILLENDE LAGEN
Hij wijst erop dat zink op de geleiderail uit verschillende lagen is opgebouwd. De bovenste laag is de zogenoemde Eta-laag die uit 100% zuiver zink bestaat. Daaronder zit de Zeta-laag die uit 94% zink en 6% ijzer bestaat, en daaronder de Delta-laag het 90% zink en 10% ijzer. Daar weer onder ligt de heel dunne Gamma-laag als overgangslaag, met daaronder ten slotte het staal. Deze opbouw ontstaat tijdens het thermisch verzinkproces. Het zink in
al die lagen zit erop als rechtopstaande zinkdeeltjes. Maar bij thermisch verzinkte geleiderails gaat het niet om een zinklaag op het staal, maar om een moleculaire verbinding tussen het staal en het zink. “Door aantasting verdwijnt eerst de Eta-laag, dan de Zeta-laag en dan de Delta-laag.

In dit proces kunnen de ijzerdeeltjes in een laag bruin worden, maar dat is nog geen roest. Het onderliggende staal wordt nog steeds beschermd. Zink is onedeler dan staal en door deze eigenschap zal het altijd het omliggende staal (ijzer) beschermen totdat er geen zink meer is. De laagdikten van de Eta-, Zeta- en Delta-laag zijn vastgelegd in de normen NEN ISO 1461 en 14713-2. Die bevatten voorschriften over de aan te brengen zinklaag. In de NEN ISO 1461 staat een tabel over de totale plaatselijke en gemiddelde laagdikte van het zink, gekoppeld aan materiaaldiktes. Aan die eisen moet worden voldaan.”

VRAGEN BEANTWOORDEN
Vanuit zijn werk is Martin Verberk niet betrokken bij verzinkte vangrails, maar wel bij allerlei andere verzinkte stalen constructies, zoals hekken, trappen en trailers. “Als er ergens een probleem is bij verzinkt staal word ik er vaak bij geroepen met de vraag wat er aan de hand zou kunnen zijn. Ik probeer daar een zo eerlijk mogelijk antwoord op te geven en de klant te ondersteunen.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          Verzinkt-stalen producten kunnen in de buitenlucht lang meegaan, maar problemen zijn niet uit te sluiten. Om oorzaak en gevolg precies te kunnen beschrijven, moet je onderzoek doen en een aantal vragen beantwoorden, zoals: hoeveel zink zit er nog op, zit er überhaupt nog zink op? Waar staat die vangrail, in wat voor gebied? Aan de kust, in het binnenland of in de buurt van zware industrie, zoals petrochemische bedrijven? Door wat en in welke mate wordt hij vervuild of aangetast? Is er belasting door wegenzout? 

Als een vangrail onder een viaduct staat, vindt er geen beregening plaats, waardoor de zoutbelasting ’s winters aanzienlijk kan zijn. Terwijl een stukje verderop het zout gewoon door de regen wordt afgespoeld. Veel vragen dus, die om een onderbouwd antwoord vragen.” Wat in welk geval te doen, vergt dus onderzoek en maatwerk om het probleem efficiënt op te lossen. De staat van de ene vangrailplank zegt niets over de plank ernaast. In sommige gevallen zou je op locatie een zinkprimer kunnen toepassen, als je maar beseft dat hiermee geen moleculaire verbinding wordt aangebracht, zoals bij thermisch verzinken. “Bij staalbouw in het algemeen wordt steeds vaker gekozen voor modulaire bouw met standaardafmetingen. 

Als een loods bijvoorbeeld na een aantal jaren afgebroken gaat worden, kun je die makkelijk demonteren en verplaatsen. Verzinkt staal kun je dan ook makkelijk hergebruiken, hetzij direct, hetzij na ontzinken en weer thermisch verzinken. Een prima ontwikkeling, maar een zorgelijke ontwikkeling vind ik dat de praktijkgerichte kennis over renovatie en hergebruik niet wijdverbreid is. Ik zie dat er kennis uit de markt verdwijnt en dat regelmatig het wiel opnieuw uitgevonden wordt. Er zou meer aandacht geschonken moeten worden aan kennisoverdracht. Het duurt nog wel een paar jaartjes, maar na mijn pensionering wil ik mijn kennis graag aan de volgende generatie doorgeven, wellicht via ION.”

MEER INFORMATIE
www.zinq.com/nl