Bij hightech gereedschappen denk je al snel aan robots. Robotisering is een trend in de branche en komt tegemoet aan twee vragen uit de markt die steeds belangrijker worden: flexibilisering en steeds kleiner wordende seriegroottes. Voor dit themanummer werd het dan ook tijd om Revamo te bezoeken, waar ze al ongeveer 25 jaar robots hebben voor het thermisch spuiten. De komst van robots betekent een flinke verandering in het werk van de operators en het gevraagde kennisniveau.
Revamo in Meppel is inmiddels zo’n 50 jaar een expert in het voorkomen en herstellen van slijtage aan machinedelen. Hiervoor worden diverse vormen van thermisch spuiten en lasercladden toegepast. Naast de traditionele focus op enkelstuks reparatiewerk, ontwikkelt Revamo zich steeds meer naar een productielocatie waar men zowel machinedelen herstelt als nieuwe machinedelen maakt. Daardoor is steeds vaker sprake van seriematig werk. Volgens Erik Mulder, directeur bij Revamo, is de inzet van robots daarbij een logische keuze, omdat ze eenvoudig en betrouwbaar zijn en heel goed in een abrasieve omgeving kunnen functioneren.
“Die kenmerken vormden 25 jaar geleden de basisreden voor het inzetten van robots. Daarna kwam daar het belang van arbeidsomstandigheden bij; je hebt immers te maken met onder meer geluidsbelasting en fijnstof. Met het gebruik van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen kun je wel uit de hand spuiten, maar dat vinden wij onwenselijk. Ons beleid is dat er niet meer uit de hand wordt gespoten. Ook dienden zich andere redenen aan voor het gebruik van robots, zoals procesbeheersing en reproduceerbaarheid om de kwaliteit te kunnen bewaken. Pas daarna komt een reden als het verhogen van de productiesnelheid; die wordt overigens niet bepaald door de robot, maar door alles wat eromheen staat. Het programmeren is best een uitdaging, want bij het uit de hand spuiten, spelen de ogen, oren en motoriek van de spuiter een grote rol. Dat alles moet je zien samen te brengen in het programma voor de robot en dat is best lastig.”
SIMULATIES
Lastig, maar niet onmogelijk. Het bedrijf heeft besloten alle complexe onderdelen eerst offline te programmeren in een cad/cam-omgeving waarin het werk ook gesimuleerd kan worden, zodat je vooraf iets kunt zeggen over de haalbaarheid. Door het programmeren worden menselijke invloeden uitgesloten, zoals variaties in de spuitafstand tussen pistool en substraat of de snelheid waarmee het pistool beweegt. De robot doet immers simpelweg precies wat is geprogrammeerd. De feitelijke
uitvoering kan worden gevolgd en vastgelegd, indien gewenst ook op video. Vanuit bijvoorbeeld de scheepvaart, de machinebouw en chemische industrie, worden hoge eisen gesteld aan de machinedelen en de daarop aangebrachte lagen. Diverse keuringsinstanties willen het proces geborgd zien. Door de aanpak vooraf met de klant te delen en de uitvoering vast te leggen, wordt het proces van begin tot eind voorbereid, geregistreerd en bewaakt.
Erik Mulder: “Vroeger waren geautomatiseerde processen, zoals het werken met robots, gebaseerd op massaproductie. Op een gegeven moment werd dat ook beschikbaar voor serieproductie. Intussen neemt de seriegrootte steeds verder af, terwijl de prijsdruk toeneemt. First time right is dan een absolute voorwaarde. De laatste drie jaar zijn we steeds meer bezig om de productie meer geschikt te maken voor repeterend werk, zowel voor enkelstuks als voor kleine series. Het mooiste is als je precies op de vraag van de klant kunt inspringen en just in time kunt leveren. Als die afspraak wordt gemaakt, kunnen we het product op voorhand helemaal ontwikkelen en op afroep binnen korte tijd leveren. Omdat wij al gewend waren aan enkelstuks productie is het enerzijds niet zo moeilijk om aan deze marktvraag te voldoen, anderzijds vraagt het zeker wel wat van de organisatie. Om gestandaardiseerd te kunnen werken, zijn we een behoorlijke slag aan het maken.”
VAKMANSCHAP
Die slag komt er in grote lijnen op neer dat alles in heel strakke banen wordt geleid, dat de eigen inbreng van de operators tijdens de orderuitvoering minder wordt, maar dat daarentegen het belang van engineering aan de voorkant (veel) groter wordt. Dat betekent bijvoorbeeld vooraf 3D-simulaties doen in de computer. Het leren programmeren van de robot kan de robotfabrikant ABB verzorgen. De operators kunnen heel goed beschrijven hoe het spuitwerk gedaan zou moeten worden en zij zijn de eerstaangewezen personen om de robot te programmeren. En als zij er mogelijk niet uitkomen, dan is er een jonge coatingengineer op hbo-niveau die hen ondersteunt. Erik Mulder geeft aan dat daarmee een verschuiving plaatsvindt in het vakmanschap van vroeger en dat het begrip vakmanschap verandert: het gaat om het vooraf bepalen van de juiste procesparameters, de juiste programmering en het vastleggen van deze data, zodat je ze later nog eens kunt gebruiken. Het invoeren van deze werkwijze in de organisatie noemt Mulder een leuk, maar ook wel pittig proces.
“Het programmeren van een robot vraagt een bepaald denkniveau, maar het is geen probleem om te leren hoe je dat moet doen. Het gaat om de integratie van werkvloer en kantoor, en de drempelloze samenwerking daartussen. Willen we verder komen met automatisering en robotisering, dan is het van essentieel belang dat de scheidslijn tussen kantoor en werkplaats vervaagt of vervalt. De terugkoppeling van praktijkresultaten aan engineering/werkvoorbereiding is ontzettend belangrijk om het proces steeds verder te kunnen optimaliseren, standaardiseren en automatiseren. De robot is slechts een hulpmiddel, niet de oplossing. De robot bedenkt het proces niet, maar doet gewoon wat je vraagt. Veel belangrijker is kennis van het coatproces, zodat je het hulpmiddel goed kan instrueren. Robots zijn gewoon standaardapparaten, maar de integratie van de systemen, dus het afstemmen van de robot op de apparatuur eromheen in de cabine, is maatwerk.”
IMAGO VERANDEREN
Revamo heeft voor het thermisch spuitwerk en lasercladden drie dezelfde robots aangeschaft. Hierdoor is het werk voor de robots makkelijk uit te wisselen tussen de operators. De rol van de operator is het programmeren van de robot en het coatproces bewaken met zijn ogen, oren en vakmanschap. Een volgende uitdaging is het automatiseren van de procesbewaking, maar dat staat nog in de kinderschoenen. Robotisering betekent overigens absoluut niet dat afscheid moet worden genomen van operators, benadrukt Erik Mulder. Het gebruik van robots, computergestuurde apparatuur en het digitaal vastleggen van procesparameters vraagt juist om jonge aanwas. Maar het bedrijf heeft grote moeite om mensen te vinden voor dit unieke vak.
“Wij hebben per direct plaats voor een leerling thermisch spuiter. Iemand met een mbo-denkniveau die het vak vanaf de basis wil leren. Onze technieken worden niet in het klaslokaal onderwezen, je leert ze intern. Belangrijker dan een afgeronde opleiding, is de drive om deze unieke processen te leren. Wij zoeken gedreven, betrokken mensen die er trots op zijn iets unieks te doen en daarin vakman/vrouw willen worden. De ervaren medewerkers leren de leerling het vakmanschap en de leerling helpt de ervaren medewerkers op het gebied van digitale ontwikkelingen.” Hij wijst op enkele aspecten die naar zijn verwachting per saldo positief uitpakken: “Het verloop onder onze medewerkers is heel laag, omdat ze het hier gewoon hartstikke leuk vinden door de grote variatie in het werk. Helaas heeft dit soort werk bij buitenstaanders onterecht een
imago van vies, stoffig en lawaaiig werk. Automatisering en robotisering maken dit vak aantrekkelijker voor de jeugd. Met onze slijtageoplossingen bieden we duurzame,
circulaire oplossingen die bijdragen aan de reductie van de CO2-footprint en aan de beperking van het gebruik van schaarse grondstoffen. Dat biedt een goed toekomstperspectief.”
Meer informatie:
www.revamo.nl